Misschien ligt het aan mij hoor, maar ik heb soms het idee dat we als mensen een beetje te goed zijn in kiezen wat we leuk vinden of niet. We kunnen tegenwoordig zelfs kiezen of we de waarheid wel waar vinden of niet. Misschien hebben jullie de laatste nieuwtjes rondom Trump niet meegekregen, maar de partij van de democraten wil hem afzetten op basis van een klokkenluider melding (lees hier een enigszins gekleurde samenvatting). En ook al hebben ze dezelfde informatie als de republikeinse partij, ze interpreteren het toch heel anders…
Waarheid in deze tijd
En dat is iets wat eigenlijk structureel plaatsvindt in deze wereld. En een groot gedeelte daarvan is ook gewoon normaal. We hebben allemaal onze ervaringen, onze meningen en onze kernwaarden, daarom leggen we soms de feiten ook wat anders uit. We moeten immers ervoor zorgen dat we het op de een of andere manier inpassen in onze gedachten, kernwaarden, meningen etc. We kijken met onze eigen bril naar de wereld om ons heen. En dat is normaal.
Wat niet normaal is, is om feiten te gaan verdraaien, ontkennen, sterk te overdrijven of ze eenzijdig weer te geven. Nou ja, dat zou niet normaal moeten zijn, maar wordt het zo langzamerhand wel. We zien steeds meer de grens tussen feiten en meningen, tussen waarheid en interpretatie vervagen in onze samenleving. Deze beweging van omgaan met feiten en waarheid roept Orwelliaanse schrikbeelden op over onze samenleving.
Waarheid in Politiek en Media
En een groot gedeelte van hoe we omgaan met waarheid komt van onze politiek en de media. Want hoe je ziet dat anderen ermee omgaan wordt normaal voor je. Al helemaal wanneer we het hebben over de leiding van ons land en de media die ‘onafhankelijk’ en ‘neutraal’ pretenderen te zijn. Dat zijn degenen van wie traditioneel gezien de feiten vandaan kwamen.
Helaas gaat het tegenwoordig meer over verkopen en marketing dan over de feiten en de waarheid. Het is normaal geworden om de dingen te zeggen waar mensen achter kunnen staan, zodat ze achter jou gaan staan, of je producten afnemen (kranten, YouTube filmpjes etc.). Wat vroeger een Telegraaf kop was, is nu bij Trouw normaal. Wat vroeger ordinair en not-done was, is nu bij Telegraaf normaal.
De waarheid achter de ‘waarheid’
Het doet me denken aan deze quote: Want door zeer hoogdravende woorden vol onzin te spreken, verlokken zij met de begeerten van het vlees en met losbandigheden mensen … Zij beloven aan hen vrijheid, terwijl zij zelf slaven van de verdorvenheid zijn; (2 Pet 2:18, 19).
Zo is het soms ook met politici en media: mooie praatjes, maar ergens op de achtergrond hebben ze hun eigen agenda’s en belangen (macht en geld). En ze doen er alles aan om mensen mee te krijgen, hun belangen te vervullen, terwijl ze je het idee proberen te geven dat het eigenlijk in jouw eigen belang is. Dat is ook de klassieke verkooptechniek: zorg dat de klant gelooft dat hij er zelf veel belang bij heeft.
Het gaat dus niet meer om de waarheid, maar om wat goed verkoopt, goed aansluit bij wat we leuk vinden en zouden willen. Want om ervoor te zorgen dat iets goed verkoopt moet je niet erbij zeggen: “Dit waren de feiten, maar dit wat ik nu ga zeggen is overdreven en bovendien mijn eigen mening waar lang niet iedereen het mee eens is. Ik laat trouwens ook alle nadelen even weg, want die wil je niet horen.“
Waarheid in onze levens
Eigenlijk zit die neiging in ons allemaal. We willen allemaal dat ons leven mooier is dan het eigenlijk is. Ons mooier voordoen dan we eigenlijk zijn. Wel onze sterke kanten benoemen, maar snel over de zwakke kanten heenstappen. Het liefste onze tekortkomingen en problemen negeren en ons richten op onze mooie kanten en overwinningen.
We willen liever geloven dat alles goed is wat we doen, denken en voelen. Liever dan geconfronteerd worden met de waarheid: iedereen maakt de hele dag allerlei fouten, denkt allerlei onzin en voelt allerlei verkeerde dingen. Dat betekent nog niet dat je vreselijk bent! Je doet, denkt en voelt alleen vreselijk, net als de rest van de mensheid!
Spiegeltje spiegeltje aan de wand…
Laten we in ’s hemelsnaam eerlijk zijn. In de eerste plaats naar onszelf toe. Als we al niet eerlijk naar onszelf kunnen zijn, hoe kunnen we dan anderen aanspreken op ‘hoe het zou moeten’. Waarom denken we dat we de wereld kunnen verbeteren, maar we kunnen onszelf nog niet eens een beetje veranderen?
En alsjeblieft, laten we het eerst eens even bij de feiten houden. Niet allemaal theorieën, concepten, ideeën, intenties en meningen, maar hoe gaat het nou echt. Wat denk je echt, voel je echt, wat doe je nou eigenlijk echt? Wat is er nou echt waar en wat is er alleen maar mooie verhaaltjes. Laten we pijnlijk eerlijk zijn.
De enige waarheid
En als we dat allemaal doen blijft er maar één waarheid over, één groep feiten. Er is maar één kern, één waarheid. En alles wat daaromheen zit is allemaal mening en interpretatie. Laten we daar gewoon duidelijk over zijn. Laten we zeggen: “Ik vind…” of “Ik denk…” in plaats van “Zo is het” als het gaat over een mening of interpretatie.
En als christenen kunnen we daar nog aan toevoegen dat we voor de waarheid het kunnen hebben over wat er in de Bijbel staat. Dat is waar we echt op terug kunnen vallen (bijvoorbeeld over onze identiteit in Christus). Hoe we dat uitleggen, interpreteren en zien kunnen we van mening over verschillen, maar wat staat geschreven staat geschreven… De Waarheid is de Waarheid en daar kunnen we niks aan toevoegen of aan afdoen.
Laten we een waarheidsbeweging beginnen, die een oprecht geluid laat horen te midden van zoveel verschillende andere stemmen!
