Halloween in opkomst?

Halloween is de afgelopen jaren steeds populairder geworden in Nederland. Het is nu zelfs zover dat ik vorig jaar voor het eerst allemaal skeletten in de straat voor de ramen zag hangen (Nou is dat misschien elders in het land al langer zo, maar hier in het hoge noorden is dat toch zeker nieuw). En vorig jaar heb ik voor het eerst ook verklede kinderen/tieners rond zien lopen in Halloween kleren bij ons in de straat. Ze waren vooral bezig hun kleine broertjes en zusjes en vriendjes te laten schrikken, maar ze hadden mij toch ook bijna op de kast.

Nou zijn de kinderen natuurlijk de onschuldige partij hier. We hebben al eerder vastgesteld dat het ze vooral om dingen als cadeautjes en snoep gaat. De volwassenen zijn degenen die uiteindelijk beslissen wat de kinderen wel of niet mogen (of ze het dan ook wel of niet doen is weer een tweede natuurlijk). Uiteindelijk bepaalt papa of mama of er wel of niet Halloween gevierd mag worden, of er wel of niet skeletten voor het raam komen te hangen.

All Hallows’ Evening

Voordat we eens even gaan kijken naar of die papa’s en mama’s nou wel of niet Halloween in huis zouden moeten halen, eerst wat achtergrond. Halloween is een verbastering van All Hallows’ Evening. De avond voor het katholieke Allerheiligen (All Hallows’) feest. De rooms katholieke kerk heeft twee ‘feest’ dagen achter elkaar Allerheiligen (op 1 november) en Allerzielen (op 2 november), Halloween is op de vooravond van Allerheiligen en dus op 31 oktober.

Op Allerheiligen en Allerzielen werd gebeden voor de overleden heiligen en overleden zielen (mensen dus). Ze geloofden dat ze in het vagevuur zaten en door de gebeden sneller in de hemel terecht kwamen. In de 15de eeuw kwam ook de gewoonte van ‘zielecake’ tevoorschijn op deze drie dagen. Mensen, meestal kinderen of armen, gingen de deuren langs om zielecake te vragen (krentenbrood) in ruil voor een gebed voor de zielen van de vrienden en families van de gevers.

Keltische gewoonten

De oorsprong hiervan ligt waarschijnlijk mede in Keltische en Germaanse gewoonten. Van zonsondergang op 31 oktober tot zonsondergang op 1 november vierden ze hun einde van de oogst/begin van de winter feest. Op die dag moesten de geesten en elven verzoend worden. Hiervoor lieten ze eten en drinken en een deel van de oogst buiten staan. Hierbij geloofden ze ook dat de zielen van hun overleden voorouders op bezoek kwamen en tevreden moesten worden gesteld die dag. Als kers op de taart deden ze ook aan geesten oproepen met rituelen om de toekomst voorspellen op die dag. Later (in de 19de eeuw) ontstond ook de gewoonte om als geesten verkleed de huizen langs te gaan om om taart, fruit en geld te vragen.

Later is hieruit het moderne Halloween ontstaan, met het ’trick or treat’en. De gewoonte was namelijk om de geesten/overledenen goed te stemmen door de verklede mensen iets te geven (treaten), als je dat niet deed zou er onheil over je komen (trick). Natuurlijk is het ook steeds commerciëler geworden en daarmee ook overgewaaid naar veel delen van de wereld waar het traditioneel niet gevierd werd.

Ja, en dus?

Ok, terug naar de ouders en of ze het hun kinderen zouden moeten laten vieren enzo. Toen we naar Sinterklaas keken, hebben we het al gehad over wat de Bijbel zegt over feesten. De hoofdboodschap van Rom 14 was: zolang het Gods werk (in anderen) niet schaadt, is het allemaal wel prima. En nou ben ik geneigd te zeggen dat boze geesten en overleden mensen oproepen of offers brengen Gods werk zeker zou kunnen schaden.

Met overleden mensen praten is volgens de Bijbel niet de bedoeling, zelfs een gruwel in Gods ogen (Deut 18:9-12). Het is volgens een gelijkenis van Jezus zelfs niet mogelijk (Luk 16:19-31). In een verhaal in de Bijbel lijkt het wel te gebeuren (1 Sam 28), maar ook al wordt het niet expliciet gezegd, de kans is groot dat Saul daar met een boze geest praatte en niet met de geest van Samuel. Niet echt iets voor kinderen dus (of volwassenen trouwens).

Maar is het niet een onschuldig kinderfeest?

En zelfs als je Halloween niet ziet als iets dat te maken heeft met demonen en overleden mensen, maar alleen met snoep en verkleden, is het nog steeds de vraag, wat promoot je hiermee? Dat is het grote verschil met dingen als Sinterklaas of Sint Maarten. Halloween promoot de dood, angst, duisternis, allemaal niet eigenschappen van God, maar duidelijk van de ‘andere kant’. En waarom zou je meewerken aan de PR van de duivel?

De Bijbel promoot duidelijk het leven. De meest beroemde Bijbeltekst ter wereld (Joh 3:16) gaat ook over niet verloren gaan, maar eeuwig leven. Oorspronkelijk was de dood niet de bedoeling, helaas maakten Adam en Eva daar een zootje van (Gen 3). Jezus kwam zelfs om de dood te overwinnen voor ons (1 Tim 1:10). Dus als christenen de dood, angst en duisternis promoten door Halloween te gaan vieren, is dat het tegenovergestelde doen van wat Jezus deed.

Alternatieven

Wat moet ik dan met die kinderen bij mij in de straat? Hoe kan ik ze een feestje geven wat wel goed voor ze is? Er zijn gelukkig andere opties beschikbaar. Gelukkig is Halloween nog niet zo populair in Nederland. In Amerika doen sommige kerken op Halloween  aan ‘oogstfeest’ op dezelfde dag, om de kinderen hun snoep niet te laten ontlopen.

In Nederland hebben we gelukkig een al bestaand alternatief, namelijk Sint Maarten (lees dit als je het nog niet kent). Een veel vriendelijker feest dat draait om geven aan de armen (zoals Sint Maarten zelf) en licht. Een feest dat Gods werk in mensen dus zeker niet schaad. Ik zou dus zeggen: Laten we Sint Maarten vieren totdat heel Nederland tot geloof is gekomen, en dan kunnen we altijd nog alle overgebleven niet 100% Bijbelse feesten afschaffen.